понеделник, ноември 06, 2006
Wikipedia on macedonian
Кликни тука за да ја посетиш бесплатната интернет енциклопедија Wikipedia, на која ќе ти биде објаснет терминот археологија.
недела, септември 10, 2006
сабота, март 25, 2006
Лепенски Вир
1967 год. се откриени најстарите споменици од праисториска уметност на југословенска почва. Тоа е плански изградена населба од мезолит и неолит сместена на десниот брег од р. Дунав на Ѓердап со импозантни остатоци на архитектура имонументални скулптури од камен. Бидејќи овие споменици се најдени под постаронеолитска населба од старчевачка културна група, тие мораат хронолошки да се определат вовреме пред 5000 год. пред н.е. и да се сметаат за елементарни форми на доцна неолитска култура.
Културата на Лепенски вир се одликува со оригинални облици на архитектура и скулптура со исклучителни ликовни вредности. Културниот слој е со просечна дебелина 3,5 м. Затоа испитувањето на овие споменици морало да се спроведува во 2 насоки: археолошка ( новооткриената култура да се определи во време и простор), и историско-уметничка (задачата е да преку стилските особености на основните форми на архитектурата и скулптурата да се откријат општествените, економските и психолошките определби на оваа прва голема уметност на почвата на Југославија.
Лепенската култура може да се поврзе со протонеолитски и рани неолитски цивилизации на предна Азија, во прв ред Палестина и Сирија, како и некои облици европски епипалеолитски, мезолитски култури. Меѓутоа, основните форми на нејзината архитектура и пластика се до таа мерка исклучителни што имаат само смисол на осамени пораки кои единствено откриваат силен и самостоен дух од најрана праисториска уметност на Подунавјето.
Облиците на архитектура и скулптура од Лепенски Вир елементарно се чисти. Во архитектурата секогаш се поаѓа од складно пропорционален трапез каде со геометриска прецизност се распоредени елементи, а во пластиката моделирањето се изведува само во рамките на затворен волумен на големи камени блокови (облутака). Сите форми се функционални и прегледни а уметникот никогаш не отстапува од утврдената ликовна формула.
Откриените градежни објекти (вкупно 59) без оглед на разликата во величината, имаат еднакви основи и пропорции а и ист распоред на конструкциите кои во нив биле уградувани. Нивната трапезоидна форма е изведена е всушност од природниот облик на потковичеста увала во која населбата била подигната. Сите згради биле распоредени во правилни редови на терсите формирајќи облик на трапез.
Скултурите се проткаени со ист дух. Тие се дел од архитектурата бидејќисе најдени исклучивово градбите, итоа редовно учврстени во подот испред правоаголнестите огништа градени од големи камени блокови. Скулптурите имаат геометриски затворена, кубична форма.
По начин на обликување може да се поделат во 2 групи: првата група - фигурална скулптура моделирана во натуралистички стил со изразито експресионистички црти, и пластика на која се обликувани на изглед само загадочни апстрактни арабески. Човечки и животински глави, главна тема на натуралистичките скулптури, често се дадени вомонументални размери и секогаш со јасно назначени црти на лицето.
Се претпоставува дека во другата група се обработуваат фигурални мотиви, веројатно со посложена композиција (елен во шума, ритуални сцени, сцени од лов), кој уметникот, поради ограничувањето наметнато со природниот облик на камените облутоци, дури при ликовната конкретизацијз до крајност ја рационализира и претопува во апстрактни форми. Уметникот е опседнат со формата на човек и тоа со неговиот лик . Иако го обликува по една утврдена шема, секогаш со претерано големи усни, долг нос и крупни очи, сепак неко поедини скулптури се приближуваат кон правиот портрет. Овој изразит хуманизам, проткаен со рационализмот, основна е одлика на сомениците на архитектурата и склптурата откриени кај Лепенски вир а во исто време е главна карактеристика на целатаподоцнежна балканска и европска уметност.
Строгите, речиси канонизирани форми на скулптурата и архитектурата покажуваат дека нивните творци живееле во општествени односи кои поединецот вопотполност го подредувале назаконите на колективот, во атмосфера на бројни обичајни и магијски табуа и во потполна економска зависност од заедницата. Овие облици се разликуваат од сите форми познати од протонеолитските и неолитските култури на Блискиот исток за кои досега се сметало дека ја оплодиле цела балканска цивилизација. Уметноста на Лепенски Вир е дело на собирачите на храна, ловците и риболовците, луѓето со неизвесна иднина, притиснати со тешки, несовладливи проблеми, а не творештво на членовите на неолитските заедници кои производството на храна ги растеретува од оштра борба за опстанок и ги ослободува од стравот од иднината. Меѓутоа, баш во тие околности се остварени уметнички форми кои откриваат една оригинална, возбудлива и силна визија на светот.
* * *
Протолепенски вир (најстара населба, сезонски карактер, се состоела од 10-тина полувкопани живеалишта, со елипсовидни огништа,опкружени со камења.)Лепенски Вир 1а-е површина околу 2000 метри квадратни. Во секој стамбен хоризонт откриени се по 20 живеалишта, со основи во вид на зарабен кружен исечок, цврсти подови од здробен црвен варовник и правоаголни огништа изградени од големи камени блокови. Влезот, свртен кон реката, секогаш поплочен, а почнувајќи од градежниот хоризонт Лепенски Вир 1б, во подот околу огништата биле вметнати големи плочи, симболични триаголници, облутоци со коничен или елипсовиден жртвеник и големи аниконусни илил на различни начини моделирани облутоци, т.е. скулптури делумно фигурални (човечки фигури, претстави на животни и риби) а делумно апстрактни (замрсени арабески)
Културата на Лепенски вир се одликува со оригинални облици на архитектура и скулптура со исклучителни ликовни вредности. Културниот слој е со просечна дебелина 3,5 м. Затоа испитувањето на овие споменици морало да се спроведува во 2 насоки: археолошка ( новооткриената култура да се определи во време и простор), и историско-уметничка (задачата е да преку стилските особености на основните форми на архитектурата и скулптурата да се откријат општествените, економските и психолошките определби на оваа прва голема уметност на почвата на Југославија.
Лепенската култура може да се поврзе со протонеолитски и рани неолитски цивилизации на предна Азија, во прв ред Палестина и Сирија, како и некои облици европски епипалеолитски, мезолитски култури. Меѓутоа, основните форми на нејзината архитектура и пластика се до таа мерка исклучителни што имаат само смисол на осамени пораки кои единствено откриваат силен и самостоен дух од најрана праисториска уметност на Подунавјето.
Облиците на архитектура и скулптура од Лепенски Вир елементарно се чисти. Во архитектурата секогаш се поаѓа од складно пропорционален трапез каде со геометриска прецизност се распоредени елементи, а во пластиката моделирањето се изведува само во рамките на затворен волумен на големи камени блокови (облутака). Сите форми се функционални и прегледни а уметникот никогаш не отстапува од утврдената ликовна формула.
Откриените градежни објекти (вкупно 59) без оглед на разликата во величината, имаат еднакви основи и пропорции а и ист распоред на конструкциите кои во нив биле уградувани. Нивната трапезоидна форма е изведена е всушност од природниот облик на потковичеста увала во која населбата била подигната. Сите згради биле распоредени во правилни редови на терсите формирајќи облик на трапез.
Скултурите се проткаени со ист дух. Тие се дел од архитектурата бидејќисе најдени исклучивово градбите, итоа редовно учврстени во подот испред правоаголнестите огништа градени од големи камени блокови. Скулптурите имаат геометриски затворена, кубична форма.
По начин на обликување може да се поделат во 2 групи: првата група - фигурална скулптура моделирана во натуралистички стил со изразито експресионистички црти, и пластика на која се обликувани на изглед само загадочни апстрактни арабески. Човечки и животински глави, главна тема на натуралистичките скулптури, често се дадени вомонументални размери и секогаш со јасно назначени црти на лицето.
Се претпоставува дека во другата група се обработуваат фигурални мотиви, веројатно со посложена композиција (елен во шума, ритуални сцени, сцени од лов), кој уметникот, поради ограничувањето наметнато со природниот облик на камените облутоци, дури при ликовната конкретизацијз до крајност ја рационализира и претопува во апстрактни форми. Уметникот е опседнат со формата на човек и тоа со неговиот лик . Иако го обликува по една утврдена шема, секогаш со претерано големи усни, долг нос и крупни очи, сепак неко поедини скулптури се приближуваат кон правиот портрет. Овој изразит хуманизам, проткаен со рационализмот, основна е одлика на сомениците на архитектурата и склптурата откриени кај Лепенски вир а во исто време е главна карактеристика на целатаподоцнежна балканска и европска уметност.
Строгите, речиси канонизирани форми на скулптурата и архитектурата покажуваат дека нивните творци живееле во општествени односи кои поединецот вопотполност го подредувале назаконите на колективот, во атмосфера на бројни обичајни и магијски табуа и во потполна економска зависност од заедницата. Овие облици се разликуваат од сите форми познати од протонеолитските и неолитските култури на Блискиот исток за кои досега се сметало дека ја оплодиле цела балканска цивилизација. Уметноста на Лепенски Вир е дело на собирачите на храна, ловците и риболовците, луѓето со неизвесна иднина, притиснати со тешки, несовладливи проблеми, а не творештво на членовите на неолитските заедници кои производството на храна ги растеретува од оштра борба за опстанок и ги ослободува од стравот од иднината. Меѓутоа, баш во тие околности се остварени уметнички форми кои откриваат една оригинална, возбудлива и силна визија на светот.
* * *
Протолепенски вир (најстара населба, сезонски карактер, се состоела од 10-тина полувкопани живеалишта, со елипсовидни огништа,опкружени со камења.)Лепенски Вир 1а-е површина околу 2000 метри квадратни. Во секој стамбен хоризонт откриени се по 20 живеалишта, со основи во вид на зарабен кружен исечок, цврсти подови од здробен црвен варовник и правоаголни огништа изградени од големи камени блокови. Влезот, свртен кон реката, секогаш поплочен, а почнувајќи од градежниот хоризонт Лепенски Вир 1б, во подот околу огништата биле вметнати големи плочи, симболични триаголници, облутоци со коничен или елипсовиден жртвеник и големи аниконусни илил на различни начини моделирани облутоци, т.е. скулптури делумно фигурални (човечки фигури, претстави на животни и риби) а делумно апстрактни (замрсени арабески)
______________________________________
Ликвидно Подземје
(ЗАБЕЛЕШКА: Се извинувам за можни грешки во текстот)
понеделник, февруари 27, 2006
Толос гробници
(Интересно)
Во 14 век пред н.е. Микена го достига својот врв и тогаш се изградени најголемите толос кралски гробници како Атреевата. Од 1450 година пред н.е. запопочнуваат да го заменуваат претходниот тип на кралски гробови. Ги содржи елементите од гробните соби, ДРОМОС обѕидан со камен, СТОМИОН од повеќетонски монолитски камења и кружна гробна соба до пола вкопана во земја, засведена. Засводувањето е извршено со испуштање на блоковите за извесен дел од претходните. Ритуал инхулација. Видливи па затоа и се најограбени.
Во 14 век пред н.е. Микена го достига својот врв и тогаш се изградени најголемите толос кралски гробници како Атреевата. Од 1450 година пред н.е. запопочнуваат да го заменуваат претходниот тип на кралски гробови. Ги содржи елементите од гробните соби, ДРОМОС обѕидан со камен, СТОМИОН од повеќетонски монолитски камења и кружна гробна соба до пола вкопана во земја, засведена. Засводувањето е извршено со испуштање на блоковите за извесен дел од претходните. Ритуал инхулација. Видливи па затоа и се најограбени.
____________________________
Ликвидно Подземје
Оддел за Археологија и Историја
Палеолитска уметност
Оваа уметност подразбира дела од монументалнаи применета уметност создадени во текот на старото камено време и тоа гравури, сликарство, рељефи,скулптури и резбарии. Нејзиното појавување стручњаците го поврзуваат со појавата на хомо сапиенсот пред околу 300 000 год., макаршто континуираниот развојможе да се следи дури во културите кои ги оставил хомо сапиенсот во текот на младиот палеолит меѓу 35 000 год. пред н. е.и 9000 год. пред н. е.
Палеолитската уметност се манифестира веќе од крајот на стариот палеолит и тоа соапстрактни вдлабнувања во камен и коски, а од средниот палеолит - одбирање на необични природни облици (фосили, облици кои наликуваат на животински или човечки фигури), кои се наоѓани на локалитетите со мустериенска култура .
Во младиот палеолит се јавуваат 2 основни вида на палеолитска уметност:
1. како пештерска уметност (цртежи, гравури и слики на зидовите на пештерите), и како
2. предметна уметност (статуети, гравури и резбање на култни и употребни предмети или накит).
Пештерската уметност е позната воглавно на подрачјата на Шпанија, Француска и Италија, посебно во областа на Пиринеите и Југозападна Француска.
Предметната уметност се наоѓа ширум Европа, од Англија до Русија.
Во двете категории застапени се три теми: животинска фигура, човечка фигура и симболички знаци. Во пештерската уметност, од животинските фигури најчесто се прикажани коњ и бизон, додека останатите видови се прикажувани многу поретко (козорог, елен, мамут, мечка, носорог). Рибата и со се почеста тема во предметната уметност. Човечката фигура е релативно ретка. На зидовите на пештерите готово секогаш е стилизирана и најчесто без јасни полни ознаки. Во применетата уметност прикажувана е гола жена (Венера )и тоа како на крајно натуралистички така и реалистишки начин или сосема шематизирано ( Вилендорф, Брасемпуј, Леспиг)
Симболичните знаци се разноврсни, но може да се класифицираат во 2 основни групи:
издолжени( вертикални линии понекогаш во вид на гранче или стрела, низа од точки, стапчиња), и
заоблени, односно затворени (елипси, триаголници, правоаголници).
Издолжените знаци се протолкувани како машки знаци бидејќи во пештерската уметност овие знаци се прикажувани покрај женски ликови.
Заоблените знаци се протолкувани како женски знаци бидејќи се прикажувани покрај машки ликови.
Бидејќи знаците од едната и другата група се прикажувани во парови се претпоставува дека главна тема на палеолитската уметност е плодноста на луѓето и животните. Во пештерите се сретнуваат периодично и композиции, како и некои ретки теми: бизон или мечка кои напаѓаат машка особа, машка особа прободена со копје, маскиран маж т.н. врач, хибридни или фантастични суштества, како и животни без глава.
Во млад палеолит после т.н. профигуративна фаза, меѓу 35 000 год. пред н.е. и 30 000 год. пред н.е., во текот на кој камените блокови, плочките и предметите од коски се украсувани со апстрактни мотиви, јасно се воочуваат 4 стилски фази, и тоа на големи пространств, од Урал до Атлантски океан.
СТИЛ 1 е формиран во оквир на ОРИЊАСИЈЕНСКАТА КУЛТУРА, околу 30 000 год. пред н.е.,го карактеризираат гравирани фигури врз камени блокови и плочки, воглавно прикази на главаили предниот дел од тешко препознатливото животно, како и реалноприкажаните гениталии.
СТИЛ 2 Во времето на граветиенската и постарата солитрејска култура, помеѓу 25 000 и 20 000 години пред н. е. се негувал Стил 2, односно, мамутите, бизоните, коњите и останатите животни кои биле ловени, биле прикажувани со стилизирани тела и со реално прикажани глави, а во скулптурата - човечка фигура со пренагласено тело и со крајно стилизирана глава, раце и нозе. Во овој стил биле изведени и првите претстави врз пештерните ѕидови, и тоа околу влезовите, поретко и во полуосветлените зони.
СТИЛ 3 Во помладата фаза на Солитрејската култура, помеѓу 20 000 - 15 000 години пред н.е., уметноста се наоѓа во брз успон, иако во овој стил и натаму се чувствуваколебање помеѓу натурално, реално и стилизирано прикажаните детали. Така животинските и човечките фигури имаат претешки, бременити тела и мали глави, кои што со време постануваат се пореални. Во овој период се зголемува бројот на апастрактните знаци.
СТИЛ 4 Кон крајот на палеолитот, во време на процутот на Магдаленската култура, јасно се воочуваат две стилски фази две стилски фази: Стил от 4 - постар и Стил 4 - помлад. Тоа бил класичен период на палеолитската уметност, кога по пештерите биле насликани и ѕидовите што се наоѓале далеку од влезот, во полна темнина. Во текот на постарата фаза, помеѓу 15 000 - 10 000 година пред н.е., животинските фигури билеприкажани реалистично, со сите детали, честопати во живо движење, а човечките фигури се стеснети, мошне стилизирани, често без јасно означена глава и раце.
Од крајот на Магдалениен, околу 10 000 години пред н.е., ѕидовите на пештерите не се украсувале но предметната уметност била во полн процут во цела Европа. Во тој кус период (Стил 4 - помладиот), животните биле претставувани потполно реалистично; околу 9000 година пред н.е. сите претстави постанале непропорционални и крајно шематизирани.
Палеолитската уметност има изразито религиски карактер, пештерите со гравирани или насликани ѕидови претставуваат своевидни светилишта, додека предметната уметност во најголем дел се врзува за малите, т.н. подвижни светилишта по заклоните под карпите или во живеалиштата под ведро небо.
Палеолитската уметност се манифестира веќе од крајот на стариот палеолит и тоа соапстрактни вдлабнувања во камен и коски, а од средниот палеолит - одбирање на необични природни облици (фосили, облици кои наликуваат на животински или човечки фигури), кои се наоѓани на локалитетите со мустериенска култура .
Во младиот палеолит се јавуваат 2 основни вида на палеолитска уметност:
1. како пештерска уметност (цртежи, гравури и слики на зидовите на пештерите), и како
2. предметна уметност (статуети, гравури и резбање на култни и употребни предмети или накит).
Пештерската уметност е позната воглавно на подрачјата на Шпанија, Француска и Италија, посебно во областа на Пиринеите и Југозападна Француска.
Предметната уметност се наоѓа ширум Европа, од Англија до Русија.
Во двете категории застапени се три теми: животинска фигура, човечка фигура и симболички знаци. Во пештерската уметност, од животинските фигури најчесто се прикажани коњ и бизон, додека останатите видови се прикажувани многу поретко (козорог, елен, мамут, мечка, носорог). Рибата и со се почеста тема во предметната уметност. Човечката фигура е релативно ретка. На зидовите на пештерите готово секогаш е стилизирана и најчесто без јасни полни ознаки. Во применетата уметност прикажувана е гола жена (Венера )и тоа како на крајно натуралистички така и реалистишки начин или сосема шематизирано ( Вилендорф, Брасемпуј, Леспиг)
Симболичните знаци се разноврсни, но може да се класифицираат во 2 основни групи:
издолжени( вертикални линии понекогаш во вид на гранче или стрела, низа од точки, стапчиња), и
заоблени, односно затворени (елипси, триаголници, правоаголници).
Издолжените знаци се протолкувани како машки знаци бидејќи во пештерската уметност овие знаци се прикажувани покрај женски ликови.
Заоблените знаци се протолкувани како женски знаци бидејќи се прикажувани покрај машки ликови.
Бидејќи знаците од едната и другата група се прикажувани во парови се претпоставува дека главна тема на палеолитската уметност е плодноста на луѓето и животните. Во пештерите се сретнуваат периодично и композиции, како и некои ретки теми: бизон или мечка кои напаѓаат машка особа, машка особа прободена со копје, маскиран маж т.н. врач, хибридни или фантастични суштества, како и животни без глава.
Во млад палеолит после т.н. профигуративна фаза, меѓу 35 000 год. пред н.е. и 30 000 год. пред н.е., во текот на кој камените блокови, плочките и предметите од коски се украсувани со апстрактни мотиви, јасно се воочуваат 4 стилски фази, и тоа на големи пространств, од Урал до Атлантски океан.
СТИЛ 1 е формиран во оквир на ОРИЊАСИЈЕНСКАТА КУЛТУРА, околу 30 000 год. пред н.е.,го карактеризираат гравирани фигури врз камени блокови и плочки, воглавно прикази на главаили предниот дел од тешко препознатливото животно, како и реалноприкажаните гениталии.
СТИЛ 2 Во времето на граветиенската и постарата солитрејска култура, помеѓу 25 000 и 20 000 години пред н. е. се негувал Стил 2, односно, мамутите, бизоните, коњите и останатите животни кои биле ловени, биле прикажувани со стилизирани тела и со реално прикажани глави, а во скулптурата - човечка фигура со пренагласено тело и со крајно стилизирана глава, раце и нозе. Во овој стил биле изведени и првите претстави врз пештерните ѕидови, и тоа околу влезовите, поретко и во полуосветлените зони.
СТИЛ 3 Во помладата фаза на Солитрејската култура, помеѓу 20 000 - 15 000 години пред н.е., уметноста се наоѓа во брз успон, иако во овој стил и натаму се чувствуваколебање помеѓу натурално, реално и стилизирано прикажаните детали. Така животинските и човечките фигури имаат претешки, бременити тела и мали глави, кои што со време постануваат се пореални. Во овој период се зголемува бројот на апастрактните знаци.
СТИЛ 4 Кон крајот на палеолитот, во време на процутот на Магдаленската култура, јасно се воочуваат две стилски фази две стилски фази: Стил от 4 - постар и Стил 4 - помлад. Тоа бил класичен период на палеолитската уметност, кога по пештерите биле насликани и ѕидовите што се наоѓале далеку од влезот, во полна темнина. Во текот на постарата фаза, помеѓу 15 000 - 10 000 година пред н.е., животинските фигури билеприкажани реалистично, со сите детали, честопати во живо движење, а човечките фигури се стеснети, мошне стилизирани, често без јасно означена глава и раце.
Од крајот на Магдалениен, околу 10 000 години пред н.е., ѕидовите на пештерите не се украсувале но предметната уметност била во полн процут во цела Европа. Во тој кус период (Стил 4 - помладиот), животните биле претставувани потполно реалистично; околу 9000 година пред н.е. сите претстави постанале непропорционални и крајно шематизирани.
Палеолитската уметност има изразито религиски карактер, пештерите со гравирани или насликани ѕидови претставуваат своевидни светилишта, додека предметната уметност во најголем дел се врзува за малите, т.н. подвижни светилишта по заклоните под карпите или во живеалиштата под ведро небо.
___________________________
Ликвидно Подземје
Оддел за Археологија и Историја
Палеолит
(старо камено време)
Термин со кој Л.Лаибок 1865 година го означил најстарата и најдолга предисториска епоха. Материјалната култура од овој период ја оствариле некои човечки заедници(едно или неколку семејства), чии опстанок се засновал на ловечко собирачки начин на живеење. Мобилноста на ваквите заедници била ускладена со годишните времиња, користењето на природните ресурси, или помалку или повеќе широкиот спектар на растителни или животински видови на одредена територија. Поради тоа археолошката документација за палеолитските заедници се однесува на траговите кои овие заедници ги оставиле зад себе во пештерите, засолништата под карпите, или на слободен простор (огништа, орудија, коски од уловените животни). Со оглед на геолошката старост на слоевите во кои таквите остатоци се најдени, како и на технолошкиот начин на изработка на орудијата од исклесани, најчесто од силикатни карпи и минерали, животински коски и рогови, изведена е традиционална поделба на палеолитот на постар или долен палеолит, среден палеолит и млад или горен палеолит. Наоѓалиштата од постар палеолит (пред 2,6/2,3 милиони до 128.000 години) потекнуваат од крајот на терцијерот (плиоцен) и периодот на долниот и средниот плеистоцен. Најстаријте орудија за работна и друга намена припаѓаат на културата ОБИНТАКА (пред 2,6/2,3 милиони до 700.000 години) и потекнуваат од локалитети долж јужно афричката пукнатина ( Хадар, Олдувај, Мелка-Кунтуре). Фосилни остатоци на австралопитекус, хомохабилис и првиот хомоеректус, исто така потекнуваат од оваа област, па затоа таа се смета за колевка на човештвото.
Хомо еректусот освојува нови простори, ширејќи се од Африка на дотогаш ненаселени континенти, оставајќи значајни трагови на својот начин на живот во Европа и Азија, почнувајќи од пред 1,5 милион години до 700.000 години. Нови технологии на изработка на клесано орудие се јавуваат во рамките на постарата ашелска култура или технокомплекси во Африка (1,7 милиони години) и Европа (пред 700.000 до 300.000 година). Помлада Ашелска култура (пред 300.000 до 100.000 година) на низа локалитети. Хомо еректусот почнал да го контролира огнот, најмалку пред 400.000 години. Во рамките на помладата ашелска култура, пред 300.000 години, изработката на клесано камено орудие е уште повеќе усовршена, (левалуазијенска техника) за да стекне широка примена во средниот палеолит пред 350.000 години веројатно се појавил архаичниот Хомосапиенс. Една од неговите варијанти, хомо сапиенс неандерталенсис, чии остатоци се најдени во Европа и на Блискиот исток.
Почеток на средниот палеолит (пред 128.000 – 40.000/35.000 години) се поистуветува со почетокот на горниот плеистоцен. Продолжуваат старите технолошки традиции и се усовршуваат нови техники кои биле присвоени и во претходниот подпериод. Сосема нова појава претставуваат најдените гробници (Комб Гренал, Мустија, Тешик-Таш, Шанидар), пружајќи јасно потврда за постоење на култ, односно укажување на се позначајната улога во идеологијата во животот на ловечко-собирачките заедници. Горниот или помладиот палеолит претставува период на големи пресврти, посебно во поглед на прилагодување на ловечко-собирачките заедници, на многу различни услови кои ги диктирал животот. На пример од оние во поларните до оние во тропските предели и посложена социјална организација.
Млад палеолит (пред 40.000 – 10.000 години) траел до крајот на горниот плеистоцен, односно за време на најсилно изразените климатски осцилации на последниот леден период. Обележен е со појава на новиот хомо сапиенс сапиенс и нови технологии. Обработено камено орудије кое добива форма на сечиво, помало е од претходното, експлоатацијата на суровините е поекономична (оттаму за младиот палеолит се користи името лептолит). Започнува широка употрба на предемти изработени од животински коски, рогови и заби (од забите се правени шила, проектили, исфрлувачи на копја, украси). Кон крајот на младиот палеолит се јавуваат и многубројни технолошки иновации (лак и стрела, харпун, орудије од изделкан камен), нови стратегии за користење на ресурсите, риболов, собирање на школки, можеби и припитомување на кучиња. Орудието се изработува во многу поголем број на облици, кои одговараат за специфични намени. Но стиловите на изработка на орудието се разликуваат од регион до регион. Таа појава е условена покрај останатото, со порастот на општата популација, промените во еколошката сфера, неможноста на ловечко-собирачките заедници да си обезбедат опстанок и сопствена биолошка и социјална репродукција на начин практикуван со стотици илјади години. Решавањето на тој проблем одело двојно. Прво палеолитските заедници кои биле населени и степа се ориентираат на планска експлоатација на својата територија, воспоставувајќи постојани резиденцијални логори, од кои ги превземале ловечко-собирачките активности. Таквите походи однапред се планираат, ресурсите интензивно се прибираат во кратки периоди, а вишокот се претвора во залихи кои обезбедуваат опстанок во месеците на немаштија. Мобилноста на групата сега е ограничена и тие се се повеќе упатени на соработка со соседните заедници кои престојувале во истиот регион. Таквите заедници поминуваат низ процес на длабока социјални и технолошка интерграција, која археолошки јасно се гледа во наодите кои што се поврзани за култот(пред се појавата на палеолитската уметност, еден од најважните белези на овој период).
Друг начин на обезбедување опстанок, подразбирало одвојување или расцепкување на заедницата на делови и потрага за нови територии. Во текот на младиот палеолит биле освоени и двата преостанати континенти и тоа штом биле создадени услови за можност за пловење (чамци и навигација со видливост на копното или островот) и штом биле совладани тешкотиите за опстанок во поларните предели(опрема, засолништа и санки). Се препоставува дека со чамци можело да се стигне од остров на остров, од Југоисточна Азија во Австралија(пред 40.000/35.000 години). Преминот на новиот американски континент можел да се случи еднинствено во времето на најголемото заладување во последниот леден период, кога помеѓу Сибир и Алјаска постоела копнена врска(најрано пред 15.000 години).
Термин со кој Л.Лаибок 1865 година го означил најстарата и најдолга предисториска епоха. Материјалната култура од овој период ја оствариле некои човечки заедници(едно или неколку семејства), чии опстанок се засновал на ловечко собирачки начин на живеење. Мобилноста на ваквите заедници била ускладена со годишните времиња, користењето на природните ресурси, или помалку или повеќе широкиот спектар на растителни или животински видови на одредена територија. Поради тоа археолошката документација за палеолитските заедници се однесува на траговите кои овие заедници ги оставиле зад себе во пештерите, засолништата под карпите, или на слободен простор (огништа, орудија, коски од уловените животни). Со оглед на геолошката старост на слоевите во кои таквите остатоци се најдени, како и на технолошкиот начин на изработка на орудијата од исклесани, најчесто од силикатни карпи и минерали, животински коски и рогови, изведена е традиционална поделба на палеолитот на постар или долен палеолит, среден палеолит и млад или горен палеолит. Наоѓалиштата од постар палеолит (пред 2,6/2,3 милиони до 128.000 години) потекнуваат од крајот на терцијерот (плиоцен) и периодот на долниот и средниот плеистоцен. Најстаријте орудија за работна и друга намена припаѓаат на културата ОБИНТАКА (пред 2,6/2,3 милиони до 700.000 години) и потекнуваат од локалитети долж јужно афричката пукнатина ( Хадар, Олдувај, Мелка-Кунтуре). Фосилни остатоци на австралопитекус, хомохабилис и првиот хомоеректус, исто така потекнуваат од оваа област, па затоа таа се смета за колевка на човештвото.
Хомо еректусот освојува нови простори, ширејќи се од Африка на дотогаш ненаселени континенти, оставајќи значајни трагови на својот начин на живот во Европа и Азија, почнувајќи од пред 1,5 милион години до 700.000 години. Нови технологии на изработка на клесано орудие се јавуваат во рамките на постарата ашелска култура или технокомплекси во Африка (1,7 милиони години) и Европа (пред 700.000 до 300.000 година). Помлада Ашелска култура (пред 300.000 до 100.000 година) на низа локалитети. Хомо еректусот почнал да го контролира огнот, најмалку пред 400.000 години. Во рамките на помладата ашелска култура, пред 300.000 години, изработката на клесано камено орудие е уште повеќе усовршена, (левалуазијенска техника) за да стекне широка примена во средниот палеолит пред 350.000 години веројатно се појавил архаичниот Хомосапиенс. Една од неговите варијанти, хомо сапиенс неандерталенсис, чии остатоци се најдени во Европа и на Блискиот исток.
Почеток на средниот палеолит (пред 128.000 – 40.000/35.000 години) се поистуветува со почетокот на горниот плеистоцен. Продолжуваат старите технолошки традиции и се усовршуваат нови техники кои биле присвоени и во претходниот подпериод. Сосема нова појава претставуваат најдените гробници (Комб Гренал, Мустија, Тешик-Таш, Шанидар), пружајќи јасно потврда за постоење на култ, односно укажување на се позначајната улога во идеологијата во животот на ловечко-собирачките заедници. Горниот или помладиот палеолит претставува период на големи пресврти, посебно во поглед на прилагодување на ловечко-собирачките заедници, на многу различни услови кои ги диктирал животот. На пример од оние во поларните до оние во тропските предели и посложена социјална организација.
Млад палеолит (пред 40.000 – 10.000 години) траел до крајот на горниот плеистоцен, односно за време на најсилно изразените климатски осцилации на последниот леден период. Обележен е со појава на новиот хомо сапиенс сапиенс и нови технологии. Обработено камено орудије кое добива форма на сечиво, помало е од претходното, експлоатацијата на суровините е поекономична (оттаму за младиот палеолит се користи името лептолит). Започнува широка употрба на предемти изработени од животински коски, рогови и заби (од забите се правени шила, проектили, исфрлувачи на копја, украси). Кон крајот на младиот палеолит се јавуваат и многубројни технолошки иновации (лак и стрела, харпун, орудије од изделкан камен), нови стратегии за користење на ресурсите, риболов, собирање на школки, можеби и припитомување на кучиња. Орудието се изработува во многу поголем број на облици, кои одговараат за специфични намени. Но стиловите на изработка на орудието се разликуваат од регион до регион. Таа појава е условена покрај останатото, со порастот на општата популација, промените во еколошката сфера, неможноста на ловечко-собирачките заедници да си обезбедат опстанок и сопствена биолошка и социјална репродукција на начин практикуван со стотици илјади години. Решавањето на тој проблем одело двојно. Прво палеолитските заедници кои биле населени и степа се ориентираат на планска експлоатација на својата територија, воспоставувајќи постојани резиденцијални логори, од кои ги превземале ловечко-собирачките активности. Таквите походи однапред се планираат, ресурсите интензивно се прибираат во кратки периоди, а вишокот се претвора во залихи кои обезбедуваат опстанок во месеците на немаштија. Мобилноста на групата сега е ограничена и тие се се повеќе упатени на соработка со соседните заедници кои престојувале во истиот регион. Таквите заедници поминуваат низ процес на длабока социјални и технолошка интерграција, која археолошки јасно се гледа во наодите кои што се поврзани за култот(пред се појавата на палеолитската уметност, еден од најважните белези на овој период).
Друг начин на обезбедување опстанок, подразбирало одвојување или расцепкување на заедницата на делови и потрага за нови територии. Во текот на младиот палеолит биле освоени и двата преостанати континенти и тоа штом биле создадени услови за можност за пловење (чамци и навигација со видливост на копното или островот) и штом биле совладани тешкотиите за опстанок во поларните предели(опрема, засолништа и санки). Се препоставува дека со чамци можело да се стигне од остров на остров, од Југоисточна Азија во Австралија(пред 40.000/35.000 години). Преминот на новиот американски континент можел да се случи еднинствено во времето на најголемото заладување во последниот леден период, кога помеѓу Сибир и Алјаска постоела копнена врска(најрано пред 15.000 години).
_________________________
Ликвидно Подземје
Оддел за Археологија и Историја
четврток, февруари 23, 2006
Енеолит во Македонија
Енеолитот во Македонија не е доволно истражен. Издвоена е една регионална група во Пелагонија. Локалитетите биле лоцирани на доминантни места, заштитени и погодни за одбрана. Куќите се правоаголни, надземни, градени од колци, врзувачко средство кал (нема сув ѕид) и плитарот. Садовите од енеолитот ги нема во ниеден друг период: чинии, пехари на нога, богато украсени со врежани орнаменти, сликано е со бела и кафена боја.
Пластика - Статуети во седечки став и статуети со став за вметнување на глава.
Што се однесува до куќите подот им е од набиена земја, а внатре по средината се преградени за колците кои го држат покривот кој е на две води. Погребувањата досега не се откриени, освен некрополата кај мала,
Груда посветена на едно погребување со пречник од 20 метри и 4 метри висина. Се датира во ран неолит, а во неа се откриени предмети, импорт од Грција. Пронајдени се бодеж, секира.
Локалитети>
1. ЦРНО БУКИ
2. КАРАМАНИ
3.БАКАРНО ГУМНО
4. ВИСОК ГРАД БУКРИ
5. КРАВАРИ
6. РАДОБОР
7. СКОПСКО ПОЛЕ
8. КОСТОПЕРСКА КАРПА
9. ДРИМ И ЦРВЕНИ ЛИВАДИ
Пластика - Статуети во седечки став и статуети со став за вметнување на глава.
Што се однесува до куќите подот им е од набиена земја, а внатре по средината се преградени за колците кои го држат покривот кој е на две води. Погребувањата досега не се откриени, освен некрополата кај мала,
Груда посветена на едно погребување со пречник од 20 метри и 4 метри висина. Се датира во ран неолит, а во неа се откриени предмети, импорт од Грција. Пронајдени се бодеж, секира.
Локалитети>
1. ЦРНО БУКИ
2. КАРАМАНИ
3.БАКАРНО ГУМНО
4. ВИСОК ГРАД БУКРИ
5. КРАВАРИ
6. РАДОБОР
7. СКОПСКО ПОЛЕ
8. КОСТОПЕРСКА КАРПА
9. ДРИМ И ЦРВЕНИ ЛИВАДИ
недела, јануари 15, 2006
Римска Војска
РИМСКА ВОЈСКА
Римска војска / Саша Лилчиќ
Најстарите Римјани во најраниот период биле мал народ – ЛАТИНИ. Потоа со својата експанзија, кон себе ги приклучиле и другите племиња на Апенинскиот полуостров со што многу зајакнале. Заради својата супериорна војска и соодветна политика, Италијците го покориле сиот Медитеран.
Многу од поробените земји поради привлечната политика, просто не сакале да се ослободат од ‘‘многу добрите’’ поробувачи-Римјани кои им ја донеле цивилизацијата.
И денес се даваат огромни средства за да се проучи таа супериорна војска и да се извлече некое искуство кое ќе послужи за денешни дни. Досега се познати околу 23000 книги кои за тема ја имаат римската војска.
СИСТЕМ НА ВОЈСКАТА
Различен за одредени периоди
1. Републикански период
2. Раноцарски ‘‘
3. Доцноцарски ‘‘
Римска војска / Саша Лилчиќ
РЕПУБЛИКАНСКИ
ПЕРИОД
Во овој период има само АКТИВНА ВОЈСКА, т.е. кога е потребно се регрутираат сите предвидени мажи, а кога војната ќе заврши тие се враќаат дома. Војниците се нарекуваат КВИРИТИ – синови на богот на земјата.
Како е собирана војската?
Секој граѓанин со италско право бил должен на 20 походи, или 10 со коњица, и тоа од 17 – 46 години старост. Оние што не ја извршиле својата должност се бирани и тоа со коцка, кога имало потреба. Составувани биле само 6 легии.
При крајот на републиканскиот период /100-30 години старост се јавуваат жестоки граѓански војни во кои се борат меѓу себе старата и нивната партија. Затоа се бара повеќе војска. Сега владеат ТРИУМВИРИ кои многу често меѓу себе се убивале и многу често се бирани нови. Во тоа време имало многу повеќе легии. Сула и Помпеј примаат доброволци војници кои ги плаќаат. Овие платеници се професионалци и тие подобро војуваат. Ваквата пракса ќе се устали и ќе продолжи и подоцна.
Римска војска / Саша Лилчиќ
Бирање на војници и заповедници:
На 1 јануари се собираат сите мажи со право на глас се вршат избори на 2 конзули – највисоки претставници (‘‘претседатели на владата’’) кои се и врховни команданти.
Тие добиваат по ДВЕ ЛЕГИИ секој, т.е.
3000 Тешковооружени пешаци
1200 Коњаници 1 коњанички ескадр.
2600 Лесновооружени пешаци
Се избираат и 2 ПРЕТОРИ – заменици од понизок ранг. Ако има опасност, се викаат минатогодишните конзули и претори коик имаат функција на ПРОКОНЗУЛ и ПРОПРЕТОР. Се избираат и 24 ВОЈНИ ТРИБУНИ – ТРИБУНУМ МИЛИТАС – полковници. Тоа се обично надарени аристократи кои се тука ставени за да не бидат ’’обични војници’’. Во секоја легија има по 2 ЛЕГАТУС-а виши офицери и нешто пониски од претходните. Тоа се вистински офицери со богато искуство, а спаѓаат во аристократија.
1 ЛЕГИЈА = 10 КОХОРТИ
1 КОХОРТА = 600 ВОЈНИЦИ
Римска војска- општо / Саша Лилчиќ
Principali – пониски офицери.
Aquilifer – Орлоносец, заставник, кој се грижи за INSIGNIA – Копје со медалите на легијата, на чиј врв стои орел – симбол на легијата.
Signifer – Носачи на обележјата на помали единици.
CenturiUN – Стотник, обичен војник кој се истакнал и кој може да наредува до префект.
Prefect – управник на логор.
Praefectus Castorum – Кентурионот добива коњ, но во борба. Тој слегува. Од обичните војници се разликува по шлемот, чии пердуви стојат попречно. Во рацете држел камшик, со кој ги тепал војниците што отстапуваат.
Primpilat – Првак во фрлање копје.
Римска војска- општо / Саша Лилчиќ
РАНОЦАРСКИ ПЕРИОД
Сега војската е професија и е платена. Август откако ќе застане на престол ќе ја формира оваа – СТОЕЧКА /СТАТИВА/ војска улогорена во логори. Регрутите се земаат од новоокупираните провинции. Младите од провинција се желни за граѓанското право и добра плата и други бенефиции и сето тоа во војската ќе го добијат. Што е најважно тие се странци и се многу помирни од домашните. Ваквиот облик е должен да служи од 18-25 години. Потоа тој станува VETERANUS, прима пензија. Додека служи тој добива по 300 денари во сребро годишно / подоцна платата ќе им се покачи. По неговата , дедукција – пензионирање, тој добива премија – надокнада, порано во парична вредност 1000 денари. Но бидејќи касата на Рим ќе се испразни, подоцна ветераните само мал дел од премијата ќе го добиваат во пари, а останатиот дел во земјишен имот, и тоа во провинцијата каде го затекнала дедукцијата. Со тоа тој станува KOLON. Војниците биле стационирани во CASTRUM –ЛОГОР, за кој биле врзани и од него не се оддалечувале. Каструмите биле распоредени покрај границата – LIMES, на римското царство кон другите земји. Внатре во земјата имало распоредени мали единици, во функција на жандармерии, стационирани на патиштата, рудниците и други значајни точки. Овие единици имале намена – расчистување на патиштата од ајдуци, смирување на разни буни и како царинска служба во бенефицирани станици лоцирани на значајни точки. Во градот Рим имало градба на императорот – Преторијанци директно подредени на императорот и го чуваат него лично. Преторијанците се во раскошна униформа, примаат поголема плата, но тие се и извонредно способни војници (најчесто странци).
Римска војска / Саша Лилчиќ
ДОЦНОРИМСКИ ПЕРИОД
Диоклецијан и Максимилјан вршат реформи во војската. Војската е поделена, легијата е преполовена (една половина е пратена на запад, а друга на исток.)
Во почетокот на 4 век LEGIJA има 2000 луѓе.
При крајот на 4 век LEGIJA има 1000 луѓе.
379 година кај Хадрионополис, (Едрене) римскиот цар е поразен и сосема уништен од страна на Готите. Со тоа целата римска војска е уништена а Готите званично стануваат римска војска. Оваа римска војска си има свои команданти – Готи, кои стануваат еден вид министри за одбрана. Факт е дека Ромеите ќе се населат во градовите а Готите ќе останат по селата (меѓу себе се мразат)
ЛЕГИЈАТА НАПАЃА ВО KOHORTI:
Една легија = 10 kohorti
10 кохорти = 6 CENTURII
.
Римска војска / Саша Лилчиќ
Ако првата легија се измори, напаѓа втората, а првата се повлекува. Ако не успее и втората, значи треба да се промени тактиката. Римјаните никогаш не сакале залудно да губат војници.
На чело на легијата оди Aquilifer – носач на знамето на легијата (копје со медали). Тој е облечен во кожа, за да личи на Херкул ( Тој е вооружен со голем меч и кама. Се додека тој го држи знамето – легијата постои. Штом шадне знаменосецот сите ја напуштаат борбата.
Во легијата спаѓаат: КУВАРИ, СНАБДУВАЧИ – CALONES.
Во римската војска главна ударна сила била тешковооружена пешадија – ЛЕГИОНЕРИ. Лесновооружените пешаци – ВЕЛИТЕ, имаат две копја, праѓа и се боси. Тие го имаат првиот збор во битката и потоа отстапуваат. Коњицата и стрелците имале споредна улога.
ЛЕГИОНЕРИ – тешковооружени пешаци.
ВЕЛИТИ – лесновооружени пешаци.
САГИТАРИИ – вооружени со лак и стрела.
АЛЛА – главна коњичка единица = 300-400 EQUITI-коњаници.
TURMAE – чета составена од 10-12 коњаника. Истата служела како и полиција во внатрешноста, каде немало војска. Таа се спротиставувала на ајдуците, бунтовниците.
Римска војска / Саша Лилчиќ
БЕНЕФИЦИАРИИ – се пак војници, но тие служат во бенефицијарни станици. Многу незгоди во тоа време правеле ПЕРЕГРИНИТЕ (скитници), слични на подоцнежните чергари кои правеле доста нереди. Познати се луталиците LATRONES DARDANES. Имено нив ги среќаваме на повеќе надгробни плочи, наведени како убијци на познати воени лица (во денешно Косово).
ВОЈНИЧКА ОБЛЕКА
Легионер
TUNICA – од волна, без ракави, на голо тело се подигнува и се спушта над и до колена.
SAGUM – надворешна облека, наметка (синел). Квадратно парче од кое двата краја се закопчуваат на десното рамо, со што е слободна десната рака за борба, а со левата може да се фати сагумот и да послужи како штит... При борба SAGUM-от се остава (Sagum Sumerer, Saga Ponere). Офицерските сагуми се боени со пурпур.
CALIGAE – војнички цокули, отворени или затворени (плетени со каиши), одоздола потковани со клинци за да траат подолго, или:
CALCEUS,i. : лесни обувки, отворени, служеле и во цивилството.
BRACAE – панталони – ’’бермуди“ кои средновековните римски војници ги прифатиле од северните варварски народи.
Римска војска / Саша Лилчиќ
LORICA – ОКЛОП, кој се облекувал врз туниката. Имаме повеќе типови на лорики:
1. од дебела воловска кожа, која е основен материјал за Л. Таа е сигурен оклоп, но многу неудобен и гломазен.
2. ПЛЕТЕНИ КАИШИ: лорика од овој материјал е поудобна, а на неа за сигурност се ставани метални делови.
3. LORICA SEGMETATA: најудобен и најчест оклоп, кој е минимален. Заштитува обично рамиња и гради – CARDIOFILAX. Составен е од лабаво наместени метални сегменти.
4. LORICA SQUANATA – Панцир кошула : лесен оклоп, плетен од железни алки, кој спречува само слаби удари. Инаку ќе се користи и во средниот век.
5. LORICA SARMATICA – Оклоп со метални крлушки
Наменет е за коњаници, делумно го прифаќа и римската коњица. Прифатен е од народот SARMATI кои се наоѓале од Русија па се до Банат. Тие го употребувале овој оклоп при своите пљачки во римските провинции, преминувајќи преку замрзнатиот Дунав.
GALEA/CASSIS,idis,f. – Шлем, Шлемовите се редовно носени, а биле изработени од кожа и железен лим. Бидејќи од нетраен материјал, до денес не е сочуван цел, оригинален шлем, туку само парадни бронзени шлемови. Имаме два израза за шлем:
GALEA,ae,f.(casque[primitive.de cuir])
Римска војска / Саша Лилчиќ
GALEAM INDUERE: se couvrir du casque/en g?n.
GALEAE AHENEAE; CASQUE/en metal/>casques d’airain
- casque / ? visere /
- huppe / d’oiseau /
CASSIS, idis,f.: casque en metal[des cavaliers]:
MULIONES CUM CASSIDIBUS,
EQUITUM SPECIE
Muletiers coiffes du casque pour se donner l’air de cavailers [fig.] AETAS PATIENS CASSIDIS, age proper a la guerre.
SCUTUM – е војнички штит, голем по димензии: 0,75х1,20м. Составен од две тврди даски кои формираат заоблежна плоча. Спојот на даските е фиксиран со метален оков кој служи како арматура. Оковот е различно украсуван (како молњи, пајак...) Значајно место на штитот завзема UMBO – папок на штитот, кој претставува и етничко обележје преку кое се разликуваат војските. Умбото е испакнат дел во центарот на штитот кој обично бил многу украсуван (позлатен, од чисто злато, со инкрустрација, емаил...) SCUTUM се носи со сака и лакат.
PARMA – е мал штит, кој го носеле коњаници и велити. Тој често е кружен, а се држи во саката и со него лесно се маневрира при одбрана (најчесто од стрли).
Римска војска / Саша Лилчиќ
ОРУЖЈЕ ЗА НАПАД
КОПЈЕ – Копјето е основно оружје за напад (не само кај римјаните, туку насекаде. Копјето е составено од метален врв, и двена трска (постарите форми имаат и мал оков на другиот крај од дршката. Врвот е железен и е составен од лист и всадник. На листот често има ребро кое не му дава да се свитка. Копјето со својот лист е испланирано да сече месо и противникот што побргу да искрвари.
PILUM – Пилумот е одсјај на римската воена тактитка, т.е. тоа е копје наменето за борба одблизу. За разлика од Грците кои војувале како на двобој, двајца по двајца, римјаните војувале во густи групи, напредувајќи чекор по чекор. При вакви борби имало голема можност противникот со меч да му го пресече копјето со што војникот е онеспособен. Затоа е створен PILUM чија половина е метална а другата дрвена. Пилумот е пократок, врвот му е потенок и тој може да пробие оклоп и штит. Полесните пилуми сње за фрлање(со оловен додаток). PILUM трае од крај на републиката до крај на царскиот период, а подоцна е елиминиран заради промената на римската воена тактика.
МЕЧЕВИ
ЛАТЕНСКИ – Во тек на 1000 години Римјаните користеле мечеви кои се менувале во зависност од нешријателското оружје. Во текот на 5-4 век пред н.е. во денешна средна Италија се населуваат Гали кои толку зајакнати го окупираат цел Рим, освен ридот Капитолинум(кога
Римска војска / Саша Лилчиќ
’’гуските ќе го спасат Рим’’). Имено галските војни употребувале вакви ’’латенски’’ големи мечеви- секачи со заоблен врв, долги 1 метар. Супериорноста на овие мечеви, како и храброста на Галите (кои војувале голи) допринеле за поразот на римјаните. Кога тоа го сфатиле римјаните наполно го прифаќаат овој меч. Со овој меч не само што ќе ги протераат Галите, туку ќе нижат успеси се до Пунските војни (Картагина) – Доцнорепубликански период.
Во пунските војни поради големата збиеност станува непрактичен латенскиот меч и затоа него го заменува Хиспанскиот, кој подоцна ќе го добие името Гладиус. Овојпат Гладиус е превземен од покорениот Хиспански народ. Првпат тој ќе се употреби во 1- Римско-Македонска војна(со Филип 5) каде ќе се покажат неговите одлични својства.
-Покус е, и е створен за блиска борба.
-Може да се удира и да се боде(инаку latens. е само за бодење- rapir.
-Многу добро му е избалансирано тежиштето- во првата третина на сечивото, каде е благо проширен.
*excurs: Слично на Гладиус со добро избалансирано тежиште била и МАХАЈРАТА донесена на Балканот од Персијците, а која во текот на хеленизмот многу ќе одмаќи.
Со текот на времето во римската војска се регрутираат голем број на варвари( кои по пензионирањето добиваат римско граѓанско право и имот) кои се борат разбиено и пак се враќаат кон старите келтски мечеви од ’’латенски тип“. Овие платеници го нарекуваат СПАТА-
Римска војска / Саша Лилчиќ
што значи лопата. Овие платеници носеле и ножеви слични на махајри (кои им служеле како ками, т.е. ножеви).
Мечевите порано биле многу значајни, скапи и побарувале многу работа. Некои мелеви биле легендарни и тие всушност (така се сметало) биле силата на некои јунаци. Дури секој меч си имал свое име и амајлија. При правење на еден меч се чинеле многу религиозни обреди. Натопување во човечка крв, молитви и друго.
Најпрочуени биле персиските мечеви (подоцна ДАМАСКИНИ) кои биле посебно калени и преклопувани многу пати при ковењето.
Познат е мечот ЕКСКАЛИБУР.
Пример со мечот на Атила.
Еден меч е најден од еден обичен овчар во поле. Откако го зел во рацете рекол: “со овој меч ќе го поробам целиот свет“. Тоа бил Атила. Пронајдено е едно депо на оружје во Германија. Тие биле пред тоа добро конзервирани и затоа се сочувале- Корици за ножеви или мечеви.
Римска војска / Саша Лилчиќ
Машини за напад и рушење на фортификациони објекти
Јулие Цезар во своите дела опишува низа вакви машини, кои зависно од намената се користеле за опсада на утврдени населби или при бојни судири.
ОВЕН - Најосновна машина за рушење порти и зидини кои ја користели грците и други народи. Тоа е сноп од неколку стебла долг околу 20 метри на риј врв има метална окова која често има облик на овнешка глава. Група војници го држат со јажиња овенот и неколку пати удираат во објектот. Бидејќи непријателот одозгора гаѓа на нив, тие над себе градат импровизиран кров – VINEA. Имало и помали покриени овни со покривна конструкција целосно, а ставени на тркала.
TESTUDO – Желка, заклон покриен со кожи кои го тркалаат до зидот и го стационираат таму каде тој удира и го руши зидот.
Подвижни кули – Тоа се дрвени кули ставени на тркала, кои се придвижуваат до тврдината и од која напаѓаат војниците. Кулата е покриена со свежи животински кожи кои не пропуштаат лесно стрели, а многу тешко горат (само цврчат).
Римска војска / Саша Лилчиќ
СОЈУЗНИЦИ - SOCII
Секој град сојузник морал да даде поденаков број војници. Најпотребните пешаци биле регрутирани од италските сојузници, кои ги имало и во коњаницата. Бидејќи римската коњаница била слаба, набргу, во нејзиниот состав ќе бидат Италците.
Една петина (1/5) од пешаците и една третина (1/3) од коњаниците служеле за посебни задачи. Тие се нарекувале одбрани војници –extraordinarii.
ДЕМОНТАЖА НА ЛОГОРОТ
На првиот знак на трубата, војниците отпочнувале да ги расклопуваат шаторите на конзулот и трибунот,а потоа секој војник го расклопувал својот шатор.
На вториот знак од трубата ги товареле товарите на мазги, а на третиот знак со трубата претходницата веќе тргала од логорот.
РЕД НА ДВИЖЕЊЕТО
Редот на движењето воглавно никогаш не се менувал. Одбраните војници - екстрародинарии тргале како претходница. Но ако постоела опасност непријателот да нападне од зад грбот, зад нив, тие се движеле позади. По нив одело десното крило на сојузниците следено со двете легии. Помеѓу секоја легија биле колите со војничката
Римска војска / Саша Лилчиќ
опрема (impedimenta). Левото крило на сојузниците ја чинело отстапницата. Сојузничките коњаници ги следело лесно вооружените чети на сојузниците или го заштитувале конвојот со сојузничката опрема, како што и римската коњаница чинела за своите чети и опрема.
Во непријателска земја, четите пред себе праќале извидници. Зад нив, хастатите, принципите и триариите, се движеле во три паралелни колони, помеѓу кои оделе колите со војничката опрема.Доколку одненадеж била нападната, војската без попречување можела да заземе борбена позиција.
ВОЕНИОТ ЛОГОР КАСТРУМ - УКРЕПЕНА СТРАЖА
Трибунот, со неколку кентуриони, предвечер заминувал да го разгледа подрачјето и да пронајде место погодно за логор.Тој одбирал 800 метри? површина до некоја вода, со сигурен и лесен пристап и ливади како извор на храна за коњите. Ова место требало да биде на возвишение за да се оневозможи ненадеен непријателски напад.
Трибунот најнапред одбирал место за шаторот на војсководачот (praetorium) и на него поставaл бело знаме. Според тој ориентер и според точно утврдените прописи се подигал целиот логор.
За да логорот се означи со колци, трибунот се служел со грома, четирикрака мерна летва. Тоа бил порамнувач што се движел по степенуван криг. Колчењето отпочнувало на местото одредено за шаторот на војсководачот, т.е. во квадрат со страници долги по 60 метри. Потоа одбележувал две спротивни улици што се вкрстувале
Римска војска / Саша Лилчиќ
пред шаторот на војсководачот до кој што бил и шаторот на квесторот и форумот. Покрај шаторот на квесторот (quaestorium) и форумот, логорувале одбраните чети на легиските коњаници и пешаци, како и помошните чети доделени на војсководачот.Велитите не престојувале во логорот. Од нивните редови биле избирани луѓе за извидницата вон логорот, така што тие престојувале околу каналот, близу до портите. Во логорот влегувале само доколку бил под опсада. Откога војската пристигала на местото одбрано за логор, распоредот веќе бил готов и означен со знаменца во различни бои. Војниците веднаш, под полна спрема приоѓале кон маркираната линија на идниот опкоп и тука отпочнувале да го копат каналот. Земјата ја исфрлале од надворешната страна на каналот и така издигале насип. Го дополнувале со трева врз што поставале ограда од колци (vallum). Секој војник носел по еден или повеќе казми како составен дел од опремата. Меѓу опкопот и првте редови на шаторите биле оставани по 60 метри бришан простор (intervallum) за движењето на војската и за заштита на шаторите од непријателското стрелање.
КАНАЛОТ И НАСИПОТ
Каналот (fossa) и насипот (agger), го опколувале квадратниот логор со страни долги по 700 метри.ѓ
Како што насипот нараснувал, така манипулите една по друга влегувале во логорот. Коњаницата влегувала дури откога на страната кон непријателот била поставена ограда.
Војниците го граделе логорот секоја вечер по малку. Доколку војската зимувала во логорот, тој бил поквалитетно уреден, а можел да постане и постојано престојувалиште.
Римска војска / Саша Лилчиќ
Најстарите Римјани во најраниот период биле мал народ – ЛАТИНИ. Потоа со својата експанзија, кон себе ги приклучиле и другите племиња на Апенинскиот полуостров со што многу зајакнале. Заради својата супериорна војска и соодветна политика, Италијците го покориле сиот Медитеран.
Многу од поробените земји поради привлечната политика, просто не сакале да се ослободат од ‘‘многу добрите’’ поробувачи-Римјани кои им ја донеле цивилизацијата.
И денес се даваат огромни средства за да се проучи таа супериорна војска и да се извлече некое искуство кое ќе послужи за денешни дни. Досега се познати околу 23000 книги кои за тема ја имаат римската војска.
СИСТЕМ НА ВОЈСКАТА
Различен за одредени периоди
1. Републикански период
2. Раноцарски ‘‘
3. Доцноцарски ‘‘
Римска војска / Саша Лилчиќ
РЕПУБЛИКАНСКИ
ПЕРИОД
Во овој период има само АКТИВНА ВОЈСКА, т.е. кога е потребно се регрутираат сите предвидени мажи, а кога војната ќе заврши тие се враќаат дома. Војниците се нарекуваат КВИРИТИ – синови на богот на земјата.
Како е собирана војската?
Секој граѓанин со италско право бил должен на 20 походи, или 10 со коњица, и тоа од 17 – 46 години старост. Оние што не ја извршиле својата должност се бирани и тоа со коцка, кога имало потреба. Составувани биле само 6 легии.
При крајот на републиканскиот период /100-30 години старост се јавуваат жестоки граѓански војни во кои се борат меѓу себе старата и нивната партија. Затоа се бара повеќе војска. Сега владеат ТРИУМВИРИ кои многу често меѓу себе се убивале и многу често се бирани нови. Во тоа време имало многу повеќе легии. Сула и Помпеј примаат доброволци војници кои ги плаќаат. Овие платеници се професионалци и тие подобро војуваат. Ваквата пракса ќе се устали и ќе продолжи и подоцна.
Римска војска / Саша Лилчиќ
Бирање на војници и заповедници:
На 1 јануари се собираат сите мажи со право на глас се вршат избори на 2 конзули – највисоки претставници (‘‘претседатели на владата’’) кои се и врховни команданти.
Тие добиваат по ДВЕ ЛЕГИИ секој, т.е.
3000 Тешковооружени пешаци
1200 Коњаници 1 коњанички ескадр.
2600 Лесновооружени пешаци
Се избираат и 2 ПРЕТОРИ – заменици од понизок ранг. Ако има опасност, се викаат минатогодишните конзули и претори коик имаат функција на ПРОКОНЗУЛ и ПРОПРЕТОР. Се избираат и 24 ВОЈНИ ТРИБУНИ – ТРИБУНУМ МИЛИТАС – полковници. Тоа се обично надарени аристократи кои се тука ставени за да не бидат ’’обични војници’’. Во секоја легија има по 2 ЛЕГАТУС-а виши офицери и нешто пониски од претходните. Тоа се вистински офицери со богато искуство, а спаѓаат во аристократија.
1 ЛЕГИЈА = 10 КОХОРТИ
1 КОХОРТА = 600 ВОЈНИЦИ
Римска војска- општо / Саша Лилчиќ
Principali – пониски офицери.
Aquilifer – Орлоносец, заставник, кој се грижи за INSIGNIA – Копје со медалите на легијата, на чиј врв стои орел – симбол на легијата.
Signifer – Носачи на обележјата на помали единици.
CenturiUN – Стотник, обичен војник кој се истакнал и кој може да наредува до префект.
Prefect – управник на логор.
Praefectus Castorum – Кентурионот добива коњ, но во борба. Тој слегува. Од обичните војници се разликува по шлемот, чии пердуви стојат попречно. Во рацете држел камшик, со кој ги тепал војниците што отстапуваат.
Primpilat – Првак во фрлање копје.
Римска војска- општо / Саша Лилчиќ
РАНОЦАРСКИ ПЕРИОД
Сега војската е професија и е платена. Август откако ќе застане на престол ќе ја формира оваа – СТОЕЧКА /СТАТИВА/ војска улогорена во логори. Регрутите се земаат од новоокупираните провинции. Младите од провинција се желни за граѓанското право и добра плата и други бенефиции и сето тоа во војската ќе го добијат. Што е најважно тие се странци и се многу помирни од домашните. Ваквиот облик е должен да служи од 18-25 години. Потоа тој станува VETERANUS, прима пензија. Додека служи тој добива по 300 денари во сребро годишно / подоцна платата ќе им се покачи. По неговата , дедукција – пензионирање, тој добива премија – надокнада, порано во парична вредност 1000 денари. Но бидејќи касата на Рим ќе се испразни, подоцна ветераните само мал дел од премијата ќе го добиваат во пари, а останатиот дел во земјишен имот, и тоа во провинцијата каде го затекнала дедукцијата. Со тоа тој станува KOLON. Војниците биле стационирани во CASTRUM –ЛОГОР, за кој биле врзани и од него не се оддалечувале. Каструмите биле распоредени покрај границата – LIMES, на римското царство кон другите земји. Внатре во земјата имало распоредени мали единици, во функција на жандармерии, стационирани на патиштата, рудниците и други значајни точки. Овие единици имале намена – расчистување на патиштата од ајдуци, смирување на разни буни и како царинска служба во бенефицирани станици лоцирани на значајни точки. Во градот Рим имало градба на императорот – Преторијанци директно подредени на императорот и го чуваат него лично. Преторијанците се во раскошна униформа, примаат поголема плата, но тие се и извонредно способни војници (најчесто странци).
Римска војска / Саша Лилчиќ
ДОЦНОРИМСКИ ПЕРИОД
Диоклецијан и Максимилјан вршат реформи во војската. Војската е поделена, легијата е преполовена (една половина е пратена на запад, а друга на исток.)
Во почетокот на 4 век LEGIJA има 2000 луѓе.
При крајот на 4 век LEGIJA има 1000 луѓе.
379 година кај Хадрионополис, (Едрене) римскиот цар е поразен и сосема уништен од страна на Готите. Со тоа целата римска војска е уништена а Готите званично стануваат римска војска. Оваа римска војска си има свои команданти – Готи, кои стануваат еден вид министри за одбрана. Факт е дека Ромеите ќе се населат во градовите а Готите ќе останат по селата (меѓу себе се мразат)
ЛЕГИЈАТА НАПАЃА ВО KOHORTI:
Една легија = 10 kohorti
10 кохорти = 6 CENTURII
.
Римска војска / Саша Лилчиќ
Ако првата легија се измори, напаѓа втората, а првата се повлекува. Ако не успее и втората, значи треба да се промени тактиката. Римјаните никогаш не сакале залудно да губат војници.
На чело на легијата оди Aquilifer – носач на знамето на легијата (копје со медали). Тој е облечен во кожа, за да личи на Херкул ( Тој е вооружен со голем меч и кама. Се додека тој го држи знамето – легијата постои. Штом шадне знаменосецот сите ја напуштаат борбата.
Во легијата спаѓаат: КУВАРИ, СНАБДУВАЧИ – CALONES.
Во римската војска главна ударна сила била тешковооружена пешадија – ЛЕГИОНЕРИ. Лесновооружените пешаци – ВЕЛИТЕ, имаат две копја, праѓа и се боси. Тие го имаат првиот збор во битката и потоа отстапуваат. Коњицата и стрелците имале споредна улога.
ЛЕГИОНЕРИ – тешковооружени пешаци.
ВЕЛИТИ – лесновооружени пешаци.
САГИТАРИИ – вооружени со лак и стрела.
АЛЛА – главна коњичка единица = 300-400 EQUITI-коњаници.
TURMAE – чета составена од 10-12 коњаника. Истата служела како и полиција во внатрешноста, каде немало војска. Таа се спротиставувала на ајдуците, бунтовниците.
Римска војска / Саша Лилчиќ
БЕНЕФИЦИАРИИ – се пак војници, но тие служат во бенефицијарни станици. Многу незгоди во тоа време правеле ПЕРЕГРИНИТЕ (скитници), слични на подоцнежните чергари кои правеле доста нереди. Познати се луталиците LATRONES DARDANES. Имено нив ги среќаваме на повеќе надгробни плочи, наведени како убијци на познати воени лица (во денешно Косово).
ВОЈНИЧКА ОБЛЕКА
Легионер
TUNICA – од волна, без ракави, на голо тело се подигнува и се спушта над и до колена.
SAGUM – надворешна облека, наметка (синел). Квадратно парче од кое двата краја се закопчуваат на десното рамо, со што е слободна десната рака за борба, а со левата може да се фати сагумот и да послужи како штит... При борба SAGUM-от се остава (Sagum Sumerer, Saga Ponere). Офицерските сагуми се боени со пурпур.
CALIGAE – војнички цокули, отворени или затворени (плетени со каиши), одоздола потковани со клинци за да траат подолго, или:
CALCEUS,i. : лесни обувки, отворени, служеле и во цивилството.
BRACAE – панталони – ’’бермуди“ кои средновековните римски војници ги прифатиле од северните варварски народи.
Римска војска / Саша Лилчиќ
LORICA – ОКЛОП, кој се облекувал врз туниката. Имаме повеќе типови на лорики:
1. од дебела воловска кожа, која е основен материјал за Л. Таа е сигурен оклоп, но многу неудобен и гломазен.
2. ПЛЕТЕНИ КАИШИ: лорика од овој материјал е поудобна, а на неа за сигурност се ставани метални делови.
3. LORICA SEGMETATA: најудобен и најчест оклоп, кој е минимален. Заштитува обично рамиња и гради – CARDIOFILAX. Составен е од лабаво наместени метални сегменти.
4. LORICA SQUANATA – Панцир кошула : лесен оклоп, плетен од железни алки, кој спречува само слаби удари. Инаку ќе се користи и во средниот век.
5. LORICA SARMATICA – Оклоп со метални крлушки
Наменет е за коњаници, делумно го прифаќа и римската коњица. Прифатен е од народот SARMATI кои се наоѓале од Русија па се до Банат. Тие го употребувале овој оклоп при своите пљачки во римските провинции, преминувајќи преку замрзнатиот Дунав.
GALEA/CASSIS,idis,f. – Шлем, Шлемовите се редовно носени, а биле изработени од кожа и железен лим. Бидејќи од нетраен материјал, до денес не е сочуван цел, оригинален шлем, туку само парадни бронзени шлемови. Имаме два израза за шлем:
GALEA,ae,f.(casque[primitive.de cuir])
Римска војска / Саша Лилчиќ
GALEAM INDUERE: se couvrir du casque/en g?n.
GALEAE AHENEAE; CASQUE/en metal/>casques d’airain
- casque / ? visere /
- huppe / d’oiseau /
CASSIS, idis,f.: casque en metal[des cavaliers]:
MULIONES CUM CASSIDIBUS,
EQUITUM SPECIE
Muletiers coiffes du casque pour se donner l’air de cavailers [fig.] AETAS PATIENS CASSIDIS, age proper a la guerre.
SCUTUM – е војнички штит, голем по димензии: 0,75х1,20м. Составен од две тврди даски кои формираат заоблежна плоча. Спојот на даските е фиксиран со метален оков кој служи како арматура. Оковот е различно украсуван (како молњи, пајак...) Значајно место на штитот завзема UMBO – папок на штитот, кој претставува и етничко обележје преку кое се разликуваат војските. Умбото е испакнат дел во центарот на штитот кој обично бил многу украсуван (позлатен, од чисто злато, со инкрустрација, емаил...) SCUTUM се носи со сака и лакат.
PARMA – е мал штит, кој го носеле коњаници и велити. Тој често е кружен, а се држи во саката и со него лесно се маневрира при одбрана (најчесто од стрли).
Римска војска / Саша Лилчиќ
ОРУЖЈЕ ЗА НАПАД
КОПЈЕ – Копјето е основно оружје за напад (не само кај римјаните, туку насекаде. Копјето е составено од метален врв, и двена трска (постарите форми имаат и мал оков на другиот крај од дршката. Врвот е железен и е составен од лист и всадник. На листот често има ребро кое не му дава да се свитка. Копјето со својот лист е испланирано да сече месо и противникот што побргу да искрвари.
PILUM – Пилумот е одсјај на римската воена тактитка, т.е. тоа е копје наменето за борба одблизу. За разлика од Грците кои војувале како на двобој, двајца по двајца, римјаните војувале во густи групи, напредувајќи чекор по чекор. При вакви борби имало голема можност противникот со меч да му го пресече копјето со што војникот е онеспособен. Затоа е створен PILUM чија половина е метална а другата дрвена. Пилумот е пократок, врвот му е потенок и тој може да пробие оклоп и штит. Полесните пилуми сње за фрлање(со оловен додаток). PILUM трае од крај на републиката до крај на царскиот период, а подоцна е елиминиран заради промената на римската воена тактика.
МЕЧЕВИ
ЛАТЕНСКИ – Во тек на 1000 години Римјаните користеле мечеви кои се менувале во зависност од нешријателското оружје. Во текот на 5-4 век пред н.е. во денешна средна Италија се населуваат Гали кои толку зајакнати го окупираат цел Рим, освен ридот Капитолинум(кога
Римска војска / Саша Лилчиќ
’’гуските ќе го спасат Рим’’). Имено галските војни употребувале вакви ’’латенски’’ големи мечеви- секачи со заоблен врв, долги 1 метар. Супериорноста на овие мечеви, како и храброста на Галите (кои војувале голи) допринеле за поразот на римјаните. Кога тоа го сфатиле римјаните наполно го прифаќаат овој меч. Со овој меч не само што ќе ги протераат Галите, туку ќе нижат успеси се до Пунските војни (Картагина) – Доцнорепубликански период.
Во пунските војни поради големата збиеност станува непрактичен латенскиот меч и затоа него го заменува Хиспанскиот, кој подоцна ќе го добие името Гладиус. Овојпат Гладиус е превземен од покорениот Хиспански народ. Првпат тој ќе се употреби во 1- Римско-Македонска војна(со Филип 5) каде ќе се покажат неговите одлични својства.
-Покус е, и е створен за блиска борба.
-Може да се удира и да се боде(инаку latens. е само за бодење- rapir.
-Многу добро му е избалансирано тежиштето- во првата третина на сечивото, каде е благо проширен.
*excurs: Слично на Гладиус со добро избалансирано тежиште била и МАХАЈРАТА донесена на Балканот од Персијците, а која во текот на хеленизмот многу ќе одмаќи.
Со текот на времето во римската војска се регрутираат голем број на варвари( кои по пензионирањето добиваат римско граѓанско право и имот) кои се борат разбиено и пак се враќаат кон старите келтски мечеви од ’’латенски тип“. Овие платеници го нарекуваат СПАТА-
Римска војска / Саша Лилчиќ
што значи лопата. Овие платеници носеле и ножеви слични на махајри (кои им служеле како ками, т.е. ножеви).
Мечевите порано биле многу значајни, скапи и побарувале многу работа. Некои мелеви биле легендарни и тие всушност (така се сметало) биле силата на некои јунаци. Дури секој меч си имал свое име и амајлија. При правење на еден меч се чинеле многу религиозни обреди. Натопување во човечка крв, молитви и друго.
Најпрочуени биле персиските мечеви (подоцна ДАМАСКИНИ) кои биле посебно калени и преклопувани многу пати при ковењето.
Познат е мечот ЕКСКАЛИБУР.
Пример со мечот на Атила.
Еден меч е најден од еден обичен овчар во поле. Откако го зел во рацете рекол: “со овој меч ќе го поробам целиот свет“. Тоа бил Атила. Пронајдено е едно депо на оружје во Германија. Тие биле пред тоа добро конзервирани и затоа се сочувале- Корици за ножеви или мечеви.
Римска војска / Саша Лилчиќ
Машини за напад и рушење на фортификациони објекти
Јулие Цезар во своите дела опишува низа вакви машини, кои зависно од намената се користеле за опсада на утврдени населби или при бојни судири.
ОВЕН - Најосновна машина за рушење порти и зидини кои ја користели грците и други народи. Тоа е сноп од неколку стебла долг околу 20 метри на риј врв има метална окова која често има облик на овнешка глава. Група војници го држат со јажиња овенот и неколку пати удираат во објектот. Бидејќи непријателот одозгора гаѓа на нив, тие над себе градат импровизиран кров – VINEA. Имало и помали покриени овни со покривна конструкција целосно, а ставени на тркала.
TESTUDO – Желка, заклон покриен со кожи кои го тркалаат до зидот и го стационираат таму каде тој удира и го руши зидот.
Подвижни кули – Тоа се дрвени кули ставени на тркала, кои се придвижуваат до тврдината и од која напаѓаат војниците. Кулата е покриена со свежи животински кожи кои не пропуштаат лесно стрели, а многу тешко горат (само цврчат).
Римска војска / Саша Лилчиќ
СОЈУЗНИЦИ - SOCII
Секој град сојузник морал да даде поденаков број војници. Најпотребните пешаци биле регрутирани од италските сојузници, кои ги имало и во коњаницата. Бидејќи римската коњаница била слаба, набргу, во нејзиниот состав ќе бидат Италците.
Една петина (1/5) од пешаците и една третина (1/3) од коњаниците служеле за посебни задачи. Тие се нарекувале одбрани војници –extraordinarii.
ДЕМОНТАЖА НА ЛОГОРОТ
На првиот знак на трубата, војниците отпочнувале да ги расклопуваат шаторите на конзулот и трибунот,а потоа секој војник го расклопувал својот шатор.
На вториот знак од трубата ги товареле товарите на мазги, а на третиот знак со трубата претходницата веќе тргала од логорот.
РЕД НА ДВИЖЕЊЕТО
Редот на движењето воглавно никогаш не се менувал. Одбраните војници - екстрародинарии тргале како претходница. Но ако постоела опасност непријателот да нападне од зад грбот, зад нив, тие се движеле позади. По нив одело десното крило на сојузниците следено со двете легии. Помеѓу секоја легија биле колите со војничката
Римска војска / Саша Лилчиќ
опрема (impedimenta). Левото крило на сојузниците ја чинело отстапницата. Сојузничките коњаници ги следело лесно вооружените чети на сојузниците или го заштитувале конвојот со сојузничката опрема, како што и римската коњаница чинела за своите чети и опрема.
Во непријателска земја, четите пред себе праќале извидници. Зад нив, хастатите, принципите и триариите, се движеле во три паралелни колони, помеѓу кои оделе колите со војничката опрема.Доколку одненадеж била нападната, војската без попречување можела да заземе борбена позиција.
ВОЕНИОТ ЛОГОР КАСТРУМ - УКРЕПЕНА СТРАЖА
Трибунот, со неколку кентуриони, предвечер заминувал да го разгледа подрачјето и да пронајде место погодно за логор.Тој одбирал 800 метри? површина до некоја вода, со сигурен и лесен пристап и ливади како извор на храна за коњите. Ова место требало да биде на возвишение за да се оневозможи ненадеен непријателски напад.
Трибунот најнапред одбирал место за шаторот на војсководачот (praetorium) и на него поставaл бело знаме. Според тој ориентер и според точно утврдените прописи се подигал целиот логор.
За да логорот се означи со колци, трибунот се служел со грома, четирикрака мерна летва. Тоа бил порамнувач што се движел по степенуван криг. Колчењето отпочнувало на местото одредено за шаторот на војсководачот, т.е. во квадрат со страници долги по 60 метри. Потоа одбележувал две спротивни улици што се вкрстувале
Римска војска / Саша Лилчиќ
пред шаторот на војсководачот до кој што бил и шаторот на квесторот и форумот. Покрај шаторот на квесторот (quaestorium) и форумот, логорувале одбраните чети на легиските коњаници и пешаци, како и помошните чети доделени на војсководачот.Велитите не престојувале во логорот. Од нивните редови биле избирани луѓе за извидницата вон логорот, така што тие престојувале околу каналот, близу до портите. Во логорот влегувале само доколку бил под опсада. Откога војската пристигала на местото одбрано за логор, распоредот веќе бил готов и означен со знаменца во различни бои. Војниците веднаш, под полна спрема приоѓале кон маркираната линија на идниот опкоп и тука отпочнувале да го копат каналот. Земјата ја исфрлале од надворешната страна на каналот и така издигале насип. Го дополнувале со трева врз што поставале ограда од колци (vallum). Секој војник носел по еден или повеќе казми како составен дел од опремата. Меѓу опкопот и првте редови на шаторите биле оставани по 60 метри бришан простор (intervallum) за движењето на војската и за заштита на шаторите од непријателското стрелање.
КАНАЛОТ И НАСИПОТ
Каналот (fossa) и насипот (agger), го опколувале квадратниот логор со страни долги по 700 метри.ѓ
Како што насипот нараснувал, така манипулите една по друга влегувале во логорот. Коњаницата влегувала дури откога на страната кон непријателот била поставена ограда.
Војниците го граделе логорот секоја вечер по малку. Доколку војската зимувала во логорот, тој бил поквалитетно уреден, а можел да постане и постојано престојувалиште.
Претплати се на:
Објави (Atom)